حکمت 461 نهج البلاغه:

الغیبةُ جُهدُ العاجِزِ .

غیبت کردن، آخرین تلاش شخص ناتوان است.


در میان گناهان، کمتر گناهی است که مانند غیبت، نشانه ی پستی و ضعف و زبونی باشد.

غیبت از گناهانی است که جنبه ی حق الناس دارد، و چنان نیست که تنها با آب توبه بتوان آن را شست؛ بلکه باید از غیبت شونده حلالیت بطلبد. و وای به حال کسی که غیبت افرادی را کرده و آن افراد از دنیا رفته اند، که حلیت طلبیدن غیر ممکن شده است. در این گونه موارد دستور داده شده که برای آن افراد تا می تواند طلب استغفار کند، و کار خیر انجام دهد بلکه از او راضی شوند.

بسم الله ...

در قرآن کریم سوء ظن و گمان بد بسیار نهی شده به گونه ای که بیان شده بعضی از گمانها، گناه است.

شاید با خودتون بگید گمان بد چرا باید گناه باشه؟ خب دست خودمون نیست یهو فکر نامربوط نسبت به شخصی به ذهنمون میاد.

تا اینجای مسأله درسته، ولی مدیریت این فکر منفی با خود ماست. اینکه آیا ما به این گمان بد اهمیت ندهیم و نگذاریم فکرمون را مشغول کنه، یا اینکه انقدر ذهنمان را درگیر این سوء ظن کنیم و دنبالش را بگیریم، و انقدر تجسس کنیم که گناه های بعدی را در پی داشته باشه. میدونید که تجسس خودش غیبت، تهمت و خیلی چیزای دیگه به همراه میاره.

خداوند متعال در آیه 12 سوره حجرات می فرماید:

(یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ).

«اى کسانى که ایمان آورده‏ اید! از بسیارى از گمانها بپرهیزید، چرا که بعضى از گمانها گناه است»!

& مختصری از تفاسیری که برای این آیه آمده است:

منظور از این نهى، نهى از ترتیب آثار است. یعنى هر گاه گمان بدى نسبت به مسلمانى در ذهن شما پیدا شد، در عمل کوچکترین اعتنایى به آن نکنید، طرز رفتار خود را دگرگون نسازید و مناسبات خود را با طرف تغییر ندهید.

پرسش:

     ظنّ یا گمان، یک فعل قلبی و خارج از اختیار انسان است؛ انسان بی‌اختیار به مردم بدبین می‌شود. بنابر این چگونه ممکن است کسی را که قادر بر ترک کاری نباشد، به ترک آن کار فرمان دهیم.

پاسخ:

    نهی از ظنّ و گمان بد به سه معنی است:

• 1. نهی از مقدّمات گمان بد. به این معنی کاری را که سبب ایجاد بدبینی می‌شود از آن پرهیز کنید؛
• 2. گمان بد را که در شما ایجاد شده است با توجیهات برطرف نمایید؛
• 3. به گمان بد ترتیب اثر ندهید یعنی در پی آن کسی را متـهم نکنید و از او غیبت نمایید.

نکته:

     از این که فرمودند از بسیاری از گمان‌ها دوری نمایید، یا مقصود این است که تعداد گمان‌های بد به نسبت به گمان‌های خوب، بسیار است یا مقصود این است که گمان‌های بد بدون مقایسه با گمان‌های خوب، بسیار است.